یک– سال‌هاست که شنیده می‌شود «تولید»، قدیمی‌ترین آرزوی توسعه در ایران است. یعنی احتمالا نسل‌های مختلف می‌توانند شهادت بدهند که در دوران هر کدام از آن‌ها شعار «صنعتی شدن» زینت بخش همه محافل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بوده است اما اینکه چرا هرگز این اتفاق رخ نداده است و یا به طور مداوم هر از گاهی نمودار صنعتی کشور نزول‌های قابل توجهی را نیز تجربه می‌کند، پرسشی است که یا جوابی برای آن وجود ندارد و یا خیلی‌ها ترجیح می‌دهند پاسخی برای آن‌ها پیدا نکنند. اما فارغ از همه این‌ها می‌توان گفت که هنوز هم، یعنی در روزگار ما نیز کماکان آن آرزوی قدیمی به قوت خود باقی است و ما همچنان دل در گروی صنعتی شدن داریم. منتهی در شرایط اکنون، این آگاهی به وجود آمده است، یا حداقل محکمتر شده است که بخش بزرگی از حرکت در روند صنعتی شدن بر عهده خود فعالان صنعتی است. به عبارتی نمی‌توان همه چیز را روی دوش دولت گذاشت و یا تنها دولت را مورد مخاطب قرار داد که باید گره از پای صنعتی شدن باز کند. تجربه تاریخی توسعه در ایران نشان می‌دهد که دولتی‌ها در خیلی از مواقع گرفتار تب مرموز دوری از تولید بوده‌اند، حالا دلیل این امر یا می‌توانسته است ناکارآمدی تعقل در حوزه سیاست گذاری‌ها باشد و یا بدون تعارف سرمای داران غیر صنعتی افسار امور را در اختیار داشته‌اند. این متن تا اینجای کار فقط یک مقدمه بود تا از نقش موثر تولید کنندگان سخن گفته شود.
دو– تولید پوشاک در ایران از صنایعی محسوب می‌شود که ریشه تاریخی دارد و زمانی صاحب وی‌ترین پر رونقی در کشور بوده است. وقتی به تاریخی صنعت در ایران نگاه می‌کنی به طور قطع نمی‌توانی برای تولید پوشاک، کلاه از سر بر نداری اما اکنون خیلی چیز‌ها تغییر کرده است. این امر البته به معنای آن نیست که تولید کنندگان توان و یا تعقل صنعتی خود را از دست داده‌اند، بلکه به طور قطع صنعت گران پوشاک در ایران به لحاظ ارزش گذاری فنی در صدر بهترین تولید کنندگان قرار دارند. اما اگر امروز کارشان مثل روزهای از دست رفته تاریخ، جلوه ویژه‌ای ندارد، تنها به این دلیل است که در دهه‌های گذشته معضلات و گرفتاری‌های زیادی به آن‌ها تحمیل شده است. این انسداد مجاری تنفس در حوزه تولید پوشاک دقیقا مولفه‌ای است که تولید کنندگان پوشاک امروز به آن واقفند و خود فرا‌تر از دولت برای برطرف کردن گره‌های تحمیلی آستین‌ها را بالا زده‌اند. شاید بپرسید نماد این تحرک و یا خود جوشی صنعت پوشاک چیست که به وضوح می‌توان دستورالعمل نحوه صدور گواهی فعالیت نمایندگان و شعب شرکت‌های خارجی عرضه‌کننده پوشاک در ایران را برای اثبات این ادعا مثال زد. به طور قطع به واسطه این دستورالعمل، ایستادگی قابل تاملی از سوی تولید کنندگان ایرانی پوشاک در مقابل سیل واردات بی‌ضابطه انجام می‌شود که به نوبه خود اتفاق ماندگاری برای صنعت ایران خواهد بود. نمی‌توان عزم تولید کنندگان ایرانی در مقابله با یورش کالاهای خارجی آن هم برای حفظ غرور اقتصاد ملی را نادیده گرفت. آیا این گونه نیست؟
سه– شانزدهم شهریور ماه یکهزار و سیصد و نود و پنج، دستورالعملی ابلاغ شد که هدف آن را در یک جمله می‌توان بیان کرد: «ساماندهی واردات با حمایت از تولید داخلی». این دستورالعمل، نماد همان ایستادگی است که از آن سحن گفته شد. تولیدکنندگان پوشاک و در راس آن‌ها هاکوپیان که از او با عنوان پدر صنعت پوشاک ایران نام برده می‌شود، بعد از جلسات فشرده با مسئولین اجرایی دولت در وزارت صنایع و معادن و حمایت وزیر صنعت توانستند این دستورالعمل را برای تاریخ صنعتی ایران به ثبت برسانند. این یک پیروزی تاریخی بود. تولیدکنندگان پوشاک سندی را به عنوان تراز و تنظیم کننده تولید و عرضه پوشاک روی میز گذاشته بودند که می‌توانست برای نخستین بار شادمانی و پایکوبی پوشاک خارجی در بازار ایران را با موانع جدی مواجه کند. طبیعی است که واردکنندگان با آن هم آسایش و آسودگی برای رسیدن به بازار ۸۰ میلیونی ایران و وی‌ترین ۱۲ میلیارد دلاری پوشاک کشور نتوانند چنین سندی را تاب بیاورند. این سند امید را به محیط کسب و کار پوشاک ایرانی بازگرداند و حالا تبدیل به یک میثاق نامه ملی شده است. تعصب اقتصادی در کار نیست اما ایستادگی بر سر پتانسیل‌های صنعت ملی (آن هم در روزگاری که تولید، مهم‌ترین مولفه توسعه در جهان محسوب می‌شود) تنها واقعیتی است که می‌شود از آن در پرتوی این دستورالعمل سخن گفت. تولید کنندگان پوشاک با ارایه این دستورالعمل یک خواسته را فریاد زده‌اند: ما در ایران می‌توانیم به اندازه همه نیازهای خود پوشاک تولید کنیم و نباید این توان ملی را به پای کالای خارجی ذبح کرد. همین.
چهار- چندین ماه است که از اجرای دستورالعمل نحوه صدور گواهی فعالیت نمایندگان و شعب شرکت‌های خارجی عرضه‌کننده پوشاک در ایران می‌گذرد و هنوز تولید کنندگان پوشاک بر سر مفاد این سند ایستاده‌اند. البته واردات بی‌ضابطه نیز کماکان به کار خود ادامه می‌دهد و دست اندرکاران این یورش ساماندهی شده سعی می‌کنند که بازار بزرگ ایران را برای خود حفظ کنند. بر اساس یکی از اصول بدیهی این دستورالعمل، برندهای خارجی برای آنکه بتوانند در ایران فعالیت کنند باید ۲۰ درصد ارزش ریالی واردات را در داخل تولید و ۵۰ درصد آن را نیز صادر کنند. این نشان می‌دهد که تولید کنندگان حتی در تنظیم مفاد دستورالعمل نیز برای افزایش اشتغال و رشد سهم ارزش افزوده اقتصاد ایران از تولید پوشاک، تلاش کرده‌اند. پس مخالفتی با واردات صورت نگرفته، فقط این خواست در میان بوده است که وارد کنندگان برای حضور در بازار ایران نقش خود را در رشد تولید و رشد داده‌های توسعه صنعتی کشور ایفا کنند. در مقابلِ بی‌تابی برخی از وارد کنندگان و مجاری تسهیل کننده رفتار آن‌ها، پیروزی تولید کنندگان قابل تامل بوده است. از زمانی که دستورالعمل ابلاغ شد تا امروز ۷ شرکت تولید پوشاک خارجی مشتمل بر ۲۳ برند، بر اساس دستورالعمل مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند. اما این به طور قطع پایان راه نیست. اکنون با قاطعیت می‌توان گفت که تازه اتحاد در میان تولید کنندگان پوشاک آغاز شده است. آن‌ها می‌خواهند صنعت ملی در ایران سربلند باشد و لحظه‌ای برای رسیدن به این رویا توقف نمی‌کنند. دستور العمل فقط جامه‌ای است که بر تن این اتحاد پوشانده شده است.
